Religieuze appropriatie

Moeilijke titel. U kent waarschijnlijk de term ‘culturele appropriatie’. Dat betekent jezelf iets toe-eigenen uit een andere cultuur zonder recht te doen aan de achtergrond van het culturele gebruik of voorwerp. Een witte man met dreadlocks, om maar eens wat te noemen. Ontvreemden van wat niet van jou is. We worden ‘woke’ genoeg geacht om dat niet te doen, laat staan bewust en onzorgvuldig. Uiteraard is iedereen vrij in zijn doen en laten, maar respect voor en kennis van elkaars cultuur, geschiedenis en narratief is een groot goed in onze veelkleurige samenleving.

In de Gooi- en Eemlander van 31 mei las ik over de bezinningstuin op de begraafplaats in Bussum, ontworpen door Ernst Schmidt. De tuin staat vol symboliek rondom leven en dood. In het midden staat een jonge eik met een cirkelvormig monument van oude grafstenen. De kunstenaar zegt hierover: ‘Ik zie het als het hof van Eden, de boom met daaraan de verboden vrucht van Adam en Eva. Met zijn kruin richting de lucht verbindt hij hemel en aarde. Daaromheen liggen de grafstenen in de vorm van het levenswiel uit de boeddhistische leer, waar op zijn beurt weer een Davidsster in terugkomt die naar Mekka en Israël wijst.

De tuin zelf is vormgegeven als het Oog van Ra uit de Egyptische mythologie.’ Dit is wat ik noem ‘religieuze appropriatie’. Je stelt een potpourri van religieuze symbolen samen die nergens op slaat en geen recht doet aan de betekenis van die symbolen in de religies van herkomst en veronderstelt dat je daarmee een plek creëert ‘waar iedereen zich thuis kan voelen’; zoals sommige mensen zich thuis voelen bij een Boeddhabeeld van de Intratuin. Daarvoor heeft de kunstenaar wel ‘een ayahuasca trip doorgemaakt onder begeleiding van een sjamaan’.
Dat vermoeden had ik al.

Rein Brouwer